Doodverf ‘de Oude Meesters’ schildertechniek Video 4,
De Doodverf (Grisaille) is deel vier uit de video Portret schilderles serie, een schildertechniek van de Oude Meesters vanuit mijn atelier. De doodverf onderschildering of Grisaille wordt in monochrome tonen geschilderd, waarmee de lichte en donkere tonen van het schilderij worden neergezet. Het Doodverven of Grisaille (of Grauwtje schilderen) is dus de naam voor de kleurloze, eerste laag van het portret, waar het portret nog meer dood dan levend lijkt.
De Doodverf onderschildering
Rembrandt schilderde ook met deze Oude Meesters schildertechniek, we noemen het de Doodverf schilderen
Toon (licht en donker) schilderen
Het is namelijk heel belangrijk, vooral bij deze portret schildertechniek, om dit licht en donker (het beeldelement ’toon’) onder de knie te krijgen. Want wanneer je een portret schildert moet er gelijkenis zijn. Hier staat een oefening met het portret met clair obscur schilderen. Kijk door je wimpers en beslis dan wat je ziet: donker, of wit of een middentoon.
Kleine Madonna met kind schilderij
Gelijkenis van het portret
Gelijkenis ontstaat niet uit het simpel volgen van de anatomische details met lijnen, maar uit het patroon van licht en donker. Kennis zit vaak in de weg, wanneer je je alleen op deze lijnen concentreert. Bij het tekenen en schilderen moet je je concentreren op wat je werkelijk ziet –> op licht en donker. De Oude Meesters wisten dat al en schilderden de doodverf.
Waarom Doodverf (Grisaille) schilderen
Portret schildertechniek van de Oude Meesters
In de 16e eeuw werd het doodverven – door gildevoorschriften – voorgeschreven als de noodzakelijke opstap naar schilderkunst van hoge kwaliteit. De leerlingen leerden deze veelgebruikte methode om de ‘waarden’ van de kleuren van het schilderij vast te bepalen in lichte en donkere tinten. De doodverf was niet alleen een tussenstap tussen de ondertekening en de kleuren; soms was het ook een kunstwerk op zich.
Lastman de leraar van Rembrandt
De inventaris van 1632 (vermeld tijdens zijn leven) van Rembrandts Amsterdamse leraar, Lastman, bevat 10 “doodverf” schilderijen. Geen van die schilderijen heeft het overleefd, omdat die schilderijen vaak door andere kunstenaars in kleur werden opgewerkt.
Rembrandt begon meestal te schilderen met een bruine ondertekening, die de compositie en de hoofdschaduwen vastlegde. De hoeveelheid details varieert van schilderij tot schilderij – soms met duidelijke lijnen en soms met brede wassingen.
Titaanwit een dekkende verf
De olieverf uit de tube wordt puur gebruikt, er is geen medium nodig. Met Titaanwit, een dekkende verf, schilder ik op de lichtste delen die ik in het portret zie. Dun, want een kleine hoeveelheid verf is beter beheersbaar.
Ik verspreid de verf met ronddraaiende bewegingen met een stevig varkensharen plat penseel.
Ik schilder de halftoon gebieden ‘schraal’, zodat de imprimatura er doorheen schijnt. Wanneer er teveel verf is, wrijf ik dat weg met een doek of stuk keukenpapier.
De volgende laag dekkend wit schilder ik op die gebieden, waar het meeste licht op valt.
Veel kennis en tips over met olieverf schilderen staat in dit artikel.
Dekkende en Transparante olieverf
De invloed van dekkende en transparante verf op het doek is groot. De dekkende verven lijken naar voren te komen (dichterbij),maar de transparante verven lijken te wijken, verder weg te zijn.
Bij veel merken staan de symbolen op de tubes olieverf vermeld.
In de volgende les van deze schildercursus portret schilderlessen serie ga ik verder met de onderschildering.
Nog een voorbeeld van de onderschildering schilderen als de Oude Meesters.
Oefening in toon schilderen
Het ei en zijn omgeving schilder ik met de twee kleuren; Titaanwit en Beenderzwart (Ivory Black).
Zet eerst op een test papier de kleuren 1 t/m 5 neer;
- 1= 100% wit (puur uit de tube)
- 2= 75% wit + 25% zwart
- 3= 50% wit + 50% zwart
- 4= 25% wit + 75% zwart
- 5= 100% zwart (puur uit de tube)
Meng Titaanwit en het Beenderzwart in de 5 gradaties. En hou het voorbeeld bij de hand. Teken het ei met houtskool in een groter formaat dan een echt ei. En schilder de gradaties op het ei. Doezel de kleurovergangen met een droog penseel.
Schilderles over de druif schilderen
Doezelen
Met een droog penseel heel dun twee kleuren in elkaar mengen, zodat er een vloeiende overgang ontstaat.
Ook in de video serie: Witte kleding schilderen als de Oude Meesters wordt doodverf (grisaille) onderschildering geschilderd.
