Martin Mandaliev een icoon schilder
Martin Mandaliev een icoon schilder is de man waarbij Philip Akkerman icoon schilderles heeft gevolgd.
In dit nummer van Atelier magazine nr. 170 staan twee artikelen van mij; een interview met Philip Akkerman, en een artikel over icoon schilderen met Martin Mandaliev ‘Icoon schilderen is de traditie volgen’.
Detail van Lucretia schilderen, video 1
Icoon schilderen
De belangstelling van iconen lijkt groeiende. Niet alleen voor de religieuze en historische betekenis ervan maar ook voor het zelf schilderen van iconen. Iconen zijn niet zomaar mooie afbeeldingen. Het zijn religieuze kunstwerken die verwijzen naar een hogere schoonheid. Een icoon brengt u in de stemming om na te denken over universele en altijd durende waarheden. Zij vormt een rustpunt in de dag en biedt steun in moeilijke momenten. Al eeuwenlang zendt de icoon dezelfde mystieke boodschap uit en spreekt ook vandaag nog tot de verbeelding.
Martin Mandaliev
Martin Mandaliev, geboren in Sofia, vertegenwoordigt de vierde generatie uit een familie van icoonrestaurateurs, schilders, beeldhouwers en ontwerpers. In Nederland heeft hij aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten gestudeerd.
‘Wie voor een icoon bidt, richt zich niet tot een plaatje of tot een plankje, maar tot degene die erop geschilderd staat. Een icoon die officieel in een viering gewijd is, stelt de afgebeelde persoon present. Een icoon biedt een venster, je kijkt er doorheen en je ziet het onzichtbare. Jezus, engelen, heiligen. Een hogere werkelijkheid. Wie een icoon erft en alleen de geldelijke waarde ervan ziet, ziet slechts het venster zelf en kijkt er niet doorheen.
Wanneer je voor een icoon mediteert, werkt dat zuiverend, louterend. Het effect is dat van een catharsis, je wordt gereinigd, opgeschoond, er vindt een opruiming plaats. Je wordt rustig, stil. De icoon helpt je. Je bent niet alleen. Je wordt onderdeel van een groter geheel.
Het schilderen van een icoon
Het gaat bij het schilderen van een icoon niet om het eindresultaat, maar om de weg. Martin Mandaliev: ‘Als een icoon mooi wordt, is dat fijn, maar het is niet het einddoel.’ De concentratie, daar gaat het om.
Zelf iconen maken doet van alles met je. Je moet geduld hebben. Voor je een nieuwe laag verf kunt opbrengen, moet je wachten tot de vorige laag droog is. (zonder gebruik van een föhn). Je komt jezelf tegen, maar vindt uiteindelijk rust. Iconen schilderen is de traditie volgen en geen experimentele technieken toepassen.
Werkwijze
Houten paneel
Op een houten paneel plak je textiel en daarna volgen vele lagen van krijt en lijm. Na drogen en schuren is het paneel gereed om de contouren van het icoon op aan te brengen.
Ei tempera verf
Daarna de basiskleuren invullen en dan begint het echte schilderen. Er wordt gewerkt met tempera verf (pigment met eigeel) geen olieverf. En op de achtergrond kan gouden pigment of bladgoud worden aangebracht.
Icoon schilderen, schilderles
Geen zwart bij Iconen
Je werkt van het donker naar het licht. Eerst schilder je de donkere delen, en steeds komt daar een lichter laagje overheen. Dat maakt het licht veel sterker; het wordt stralender. Vergelijk het met de donkerste dag van het jaar, daarna valt het licht veel meer op.
Zwart bestaat niet, bij iconen. Daar gebruik je altijd een mengeling van donkere tinten voor. Als je met écht zwarte schildert en aan het eind de plank aflakt, dan pakt de vernislaag niet op de zwarte stukken. Die blijven dof. Dat is niet voor niets: ‘Iconen schilderen is schilderen met licht, met goddelijk licht.’
De vrijheid van de kunstenaar…..Die is er niet! De canon schrijft voor welke de personages en feestdagen zijn die op de icoon mogen worden afgebeeld, hoe hun houding zal zijn en hoe de gezichtsuitdrukking. Welke kleuren worden toegepast, hoeveel plooien in de kleding enz. Het icoon stamt uit een lange en waardevolle traditie.
De orthodox gelovige zal het op prijs stellen de icoon te laten wijden, waarna zij haar taak van bescherming van huis en bewoners op zich zal nemen. Door de wijding verandert het werk van kunstvoorwerp in ikoon en wordt de afgebeelde heilige als het ware ‘present’ gesteld. Met andere woorden, Christus of de Moeder Gods of uw favoriete heilige is werkelijk aanwezig in uw midden.
Hoe de ogen schilderen van Katrien
Kunst of religie
Sommigen zien in de icoon een kunstwerk dat zij waarderen omwille van de hoge esthetische waarde. Maar een icoon herleiden tot louter een kunstvoorwerp zou haar echter beroven van haar elementaire functie. Als theologie in beeld, zegt de icoon in symboliek, in kleur en vorm, datgene wat door het Evangelie wordt verkondigd in geschreven woord. In de Oosterse kerken is de icoon dan ook onmisbaar.
