Schilderen met olieverf voor beginners en gevorderden
Olieverf Schildertechnieken
In olieverf zijn er in principe twee schildertechnieken: ‘alla prima’ en ‘gelaagd schilderen’.
Alla Prima schilderen
Alla prima schilderen is ‘nat-in-nat’ schilderen. Bij deze olieverf schildertechniek worden de kleuren behalve op het palet ook op het schilderij gemengd en nat tegen en over elkaar gezet. Het schilderij wordt opgebouwd uit één verflaag en wordt ‘klaar’ geschilderd als de verf nog nat is. De verf kan puur worden gebruikt of worden gecombineerd met steeds hetzelfde medium of oplosmiddel.
Gelaagd schilderen
Gelaagd schilderen wil zeggen dat het schilderij wordt opgebouwd uit verschillende lagen. Een volgende laag kan pas worden opgezet als de voorgaande laag zo droog is dat ze niet meer oplost. Een absolute ‘MUST’ voor de kwaliteit van het schilderij.
Ook is de klassieke schilderkunst op deze gelaagde techniek gebaseerd. Alle olieverf portret schilderijen, bloemen schilderijen in olieverf, landschappen in olieverf, etc. werden vroeger gelaagd geschilderd.
De drie basisregels van het in lagen schilderen met olieverf
Bij gelaagd schilderen wordt een olieverf schildertechniek gevolgd die ‘vet over mager’ heet; elke volgende laag moet meer olie bevatten.
Hou bij het schilderen deze basisregels een beetje in je achterhoofd. Deze regels worden natuurlijk in elke situatie beïnvloed door de techniek, het gebruikte medium en hoe dik je schildert, en hoeveel tijd je hebt tussen het in lagen schilderen, voordat de gebruikte verf droog is.
Schildertechniek van het gelaagd schilderen met olieverf
Uit hoeveel lagen een schilderij wordt opgebouwd, is uiteraard een persoonlijke aangelegenheid. Het is echter aan te raden de verf voor de eerste lagen te verdunnen met White Spirit of Terpentijn. Hoe meer oplosmiddel, hoe magerder de verflaag. Nadat de eerste laag droog genoeg is, wordt de tweede verflaag aangebracht.
Vanaf dit punt zijn er diverse mogelijkheden om verder te gaan:
Steeds minder oplosmiddel. Verdun elke volgende laag met steeds minder oplosmiddel; elke volgende laag bevat dan relatief meer olie. Tenslotte kan er met pure verf worden geëindigd.
Portret hond penseelschets, online schilderles Oude Meesters schildertechniek.
Steeds meer schildersmedium. Meng de verf voor de volgende laag met een schildersmedium. Een goed medium bestaat uit drie componenten: olie, hars en oplosmiddel. Door de olie wordt de verf vetter, terwijl het oplosmiddel ervoor zorgt dat de verf ook weer niet te vet wordt. De hars als derde ingrediënt verhoogt de duurzaamheid van de verffilm.
Steeds andere mix oplosmiddel en schildersmedium. Wordt een schilderij opgebouwd uit meer dan twee verdunde lagen, dan kan het medium verhoudingsgewijs worden gemengd met Terpentijn of White Spirit van mager naar steeds vetter. Hoe groter het aandeel medium, hoe vetter het mengsel. Voor de laatste laag kan de verf met puur medium worden gemengd.
Hou wel rekening met basisregel #2 DIK over DUN regel
Olieverf is een zeer veelzijdige verfsoort, waarmee je zowel dekkend als transparant kan schilderen. De verf kan ik in dunne gladde lagen aanbrengen, of ik maak sterke effecten door de verf met volume te verwerken, zodat de verfstreken zichtbaar blijven. Ik werk graag met de Impasto techniek van Rembrandt.
Dekkracht (Opaque) of transparantie in olieverf
Bij olieverf worden de korrels van het pigment helemaal door de olie omhuld, wat de lagen altijd een zekere transparantie geeft, zelfs als de pigmentconcentratie vrij hoog is. Een ondertekening in grafiet blijft zo onder opmerkelijk dikke lagen zichtbaar — hierom raad ik aan houtskool te gebruiken.
Olieverf schildermateriaal TITAANWIT EN ZINKWIT
De mate van dekkracht of transparantie varieert van pigment tot pigment. Per pigment kan de lichtbreking sterk verschillen. Ook in de kleur wit bestaat een transparante versie (Zinkwit) en een bijna volledig dekkende versie (Titaanwit). Titaanwit en Zinkwit verschil, video
En deze eigenschappen van pigmenten zijn alleen zichtbaar als een olieverf geen dekkend vulmiddel bevat.
Deze mate van transparantie is meestal aangegeven op de tube met sterretjes en in een vierkantje, of op het web te vinden bij de firma, zoals Old Holland, en is vooral ook belangrijk voor de glaceer techniek.
Dekkende pigmenten voor onderschilderingen
Cadmiums, Titaanwit en -geel, Napelsgeel, Oker, Engelsrood e.d. zijn kleuren die sterk dekkend zijn en goed voor dit doel te gebruiken. Ze worden vaak in onderschilderingen, zoals doodverf gebruikt.
Transparante pigmenten voor glaceerlagen
Andere verfsoorten zijn uitermate geschikt om in dunne glacerende lagen te gebruiken, Kraplak en andere lakken ( zoals Sapgroen, Scharlakenlak), Quinacridone roze en Magenta, Indisch geel, Mangaan blauw en Indigo. In de schilderles Het Meisje met het IJsje is de imprimatura met Indisch geel geschilderd.
Het heeft geen enkele zin om te proberen om met deze kleuren onderliggende verflagen weg te schilderen. Maar wel is het mogelijk om met sterk verdunde lagen dekkend pigment over een schildering heen te gaan, alhoewel het wel de verflagen er onder dempt. Het gaat ten koste van de helderheid. Denk aan de drie basisregels van het in lagen schilderen met olieverf.
Lees verder over de glaceer techniek, lijnolie en ‘vet over mager regel‘ op pagina 3
