Wat zijn de Oude Meesters schildertechnieken?
Wat zijn de Oude Meesters schildertechnieken of verftechnieken? Op de schilderles op het atelier #Haarlem komen ze vaak voorbij. De schildertechnieken en het schildermateriaal van de Oude Meesters. Wat zijn de technieken, waarmee bijvoorbeeld Rembrandt dit prachtige schilderij van Hendrickje Stoffels als badende vrouw op het doek schilderde?
National Gallery London
De Oude Meesters schildertechnieken zijn stappen in het schilderproces. Met behulp van deze technieken schilderden ze laag over laag een voorstelling op het doek, waarmee, zoals bij de schilderijen van Rembrandt en Titiaan een ‘3D effect’ op het doek werd bereikt. Bij het in lagen schilderen met olieverf zijn de drie basisregels belangrijk.
Wie zijn die Oude Meesters?
Meestal noemen we de kunstenaars uit de klassieke schilderkunst, ‘Oude Meesters’. Daartoe behoren veel kunstenaars uit de hoogtijdagen van de schilderkunst in de 17e eeuw, ofwel de Gouden Eeuw. Zoals Rembrandt, of Rubens of bijvoorbeeld Frans Hals. Maar ook Titiaan of Van Eijck, Waarvan we hun schilderijen uit de musea kennen.
De stappen in het schilderproces van de Oude Meesters
De stappen in het schilderproces in grote lijnen zijn de volgende schildertechnieken:
- imprimatura, eerste grondlaag
- ondertekening
- penseelschets
- onderschilderingen, het doodverven
- kleur schilderingen
- glaceer lagen met verftechnieken als velatura’s en scumbling.
Veel informatie over deze Oude Meesters verftechnieken en schildermateriaal staat beschreven in handboeken, zoals het handboek voor kunstschilders van Max Doerner. Waar ik zelf veel uit geleerd heb. Deze schildertechnieken zijn te zien in de 10-delige video serie schilderlessen: Portret schilderen als de Oude Meesters.
De verftechnieken van de Oude Meesters
De Imprimatura
‘De eerste laag’ is de betekenis van het woord Imprimatura in het Italiaans. Deze eerste laag olieverf wordt met een kleur geschilderd, bijvoorbeeld een middentoon kleur, zoals een rode of gele oker, raw omber of grijze kleur.
Over het gebruik van gekleurde ondergronden.
In de Gouden Eeuw werd vrijwel altijd op gekleurde gronden geschilderd. Dit is ontdekt bij de Oude Meesters schilderijen. Rembrandt schilderde bijvoorbeeld ook zijn Imprimatura met rode oker en later in een grijze middentoon. Tegenwoordig wordt veel wit geprepareerde grondlaag gebruikt, deze werd rond 1850 met de opkomst van het Impressionisme erg populair.
De pure kleur komt het best tot haar recht op een witte grondlaag, maar een sterk licht-donker contrast ( Chiaroscuro) gaat het beste op een gekleurde grond.
Op een witte grondlaag schilder ik van licht naar donker, op een gekleurde grond schilder ik zowel naar donker als naar licht. Laatste schildertips
De Ondertekening
Ik maak een tekening (of penseelschets) van mijn voorstelling op de droge gekleurde grondlaag ‘de Imprimatura. In deze schilderles video ‘de ondertekening’ doe ik de transfer met houtskool voor.
De Penseelschets
In plaats van een ondertekening, zoals de kunstenaars uit Florence de voorstelling overbrachten, kan ook met de Penseelschets direct op het doek het portret of andere voorstelling geschilderd worden. Titiaan en de andere kunstenaars van de Venetiaanse school gebruikten deze techniek. In deze video schilderles is de Penseelschets te zien.
Onderschilderingen, het Doodverven
Na de penseelschets volgen de onderschilderingen. Een onderschildering kan ook met de doodverf neergezet worden. Omdat ook de leerlingen van de Oude Meesters moeite hadden met het zien van de toon bij de kleuren. Werd het schilderen in grijzen ontwikkeld. Doormiddel van de schakering van licht naar donker in grijzen uitgevoerd, werd het zien ervan gemakkelijker. Daarna volgde, over de grijstinten, het schilderen van de glaceer lagen met kleur. In het artikel de Doodverf staat deze oefening met het schilderen van een ei in grijstinten.
De Kleur schilderingen
Leuk om te zien zijn deze video voorbeelden. Met een samenwerking tussen ING en het Rijksmuseum ontstond een interessante studie naar Rembrandt zijn stem en schilderwijze. Een portret schetsen zoals Rembrandt dat deed met de monochromatische kleuren; Opwerken in kleur | De Rembrandt Tutorials #4 | ING
Glaceren
Glaceer techniek
Glaceren is een verftechniek die wordt gebruikt om rijke, doorschijnende kleuren te creëren. Het gaat om het aanbrengen van transparante laag verf over een droge verflaag om de kleur te versterken of te veranderen, Dit kan worden gebruikt om bijvoorbeeld de huid van een geportretteerde te laten oplichten.
Bij deze glaceer techniek wordt de olieverf verdund met een ander medium. Een glaceer medium, een iets dikkere lijnolie. Bijvoorbeeld standolie of zongedroogde lijnolie.
Wat is een voorstelling?
Een geschilderde voorstelling kan bijvoorbeeld een portret zijn of een stilleven, of een genrestuk, zeegezicht of landschap schilderijen. Kortom alle beelden die zich in onze ziel vormen van hetgeen buiten ons, is een voorstelling.
